-
Xroniki yorğunluq sindromu nədir?
-
Xroniki xəstəliklərə aid nümunələr
-
Xroniki prostatit
-
Xroniki bronxit
-
Xroniki pankreatit
-
Xroniki böyrək çatışmazlığı
-
Xroniki ürək çatışmazlığı
Xroniki xəstəliklər, qısamüddətli və müvəqqəti problemlərdən fərqli olaraq, aylarla, illərlə, hətta bəzən ömür boyu davam edən ciddi sağlamlıq vəziyyətləridir. Bu xəstəliklər adətən yavaş inkişaf edir və ilkin mərhələlərdə nəzərə çarpmaya bilər. Lakin zaman keçdikcə insanın gündəlik fəaliyyətini və həyat keyfiyyətini əhəmiyyətli dərəcədə məhdudlaşdırır. Xroniki xəstəliklərin əsas xüsusiyyəti odur ki, onlar adətən tam müalicə olunmur.
Onların idarə olunması və simptomların azaldılması üçün daimi nəzarət və uyğun həyat tərzi tələb olunur. Məsələn, diabet, hipertoniya, ürək-damar xəstəlikləri, astma və xroniki obstruktiv ağciyər xəstəliyi (KOAH) kimi hallar bu qrupa aiddir. Bu xəstəliklər təkcə fiziki deyil, həm də emosional rifahı, psixoloji vəziyyəti və sosial həyatı mənfi təsir altına ala bilər. Xroniki xəstəliklərin erkən diaqnozu və düzgün idarə olunması insan ömrünün keyfiyyətini əhəmiyyətli dərəcədə artırır.
Xroniki yorğunluq sindromu nədir?
Xroniki yorğunluq sindromu, adi yorğunluqdan fərqli olaraq, istirahət, yuxu və ya qidalanma ilə keçməyən və uzun müddət davam edən ağır halsızlıq vəziyyətidir. Bu vəziyyətin səbəbi tam aydınlaşdırılmamış olsa da, immun sistemində pozğunluqlar, stress və virus infeksiyaları ilə əlaqəli ola bilər. Xroniki yorğunluq sindromu olan insanlar gün ərzində daim gücsüz, ruhsuz və enerjisiz hiss edirlər. Bəzi hallarda bu yorğunluq o qədər şiddətli olur ki, insanın gündəlik həyatını davam etdirməsi mümkün olmur. Əlavə simptomlara konsentrasiya pozğunluğu, yaddaş zəifliyi, əzələ və oynaq ağrıları, eləcə də keyfiyyətsiz və bölünmüş yuxu daxildir. Xroniki yorğunluq çox zaman digər xroniki xəstəliklərlə birgə inkişaf edir və ciddi həyat keyfiyyəti problemi yaradır.
Xroniki xəstəliklərin ümumi xüsusiyyətləri
Xroniki xəstəliklərin bir neçə əsas ortaq xüsusiyyəti mövcuddur. Bu xüsusiyyətlər onların tibbi baxımdan necə izlənməli olduğunu anlamağa kömək edir:
- Tam sağalmırlar, lakin müalicə ilə nəzarət altında saxlana bilirlər.
- Zamanla ağırlaşma riski daşıyırlar və orqan sistemlərində funksional pozğunluqlar yarada bilərlər.
- Daimi tibbi nəzarət və həyat tərzi dəyişikliyi tələb edirlər.
- Psixoloji və sosial təsirlər göstərərək, insanın emosional rifahını zəiflədirlər.
Bu səbəbdən xroniki xəstəliklərin idarə edilməsi yalnız dərmanlarla deyil, həm də qidalanma, fiziki aktivlik və stressin azaldılması ilə mümkündür.
Xroniki xəstəliklərə aid nümunələr
Xroniki xəstəliklər çox geniş spektri əhatə edir.
Aşağıdakı xəstəliklər ən çox rast gəlinənlər sırasındadır:
- Diabet – insulin çatışmazlığı və ya müqaviməti nəticəsində qan şəkərinin yüksək qalması ilə xarakterizə olunur.
- Hipertoniya – arterial təzyiqin uzun müddət yüksək olması ürək-damar sisteminə təzyiq yaradır.
- KOAH – nəfəs yollarında daralma və iltihabla müşayiət olunan tənəffüs çətinliyi.
- Artrit – oynaqlarda iltihab və sərtlik yaradan ağrılı vəziyyət.
- Astma – tənəffüs yollarının həssaslığı və təkrarlanan tutmalarla özünü göstərən nəfəs darlığı.
- Xroniki qaraciyər və böyrək xəstəlikləri – orqanların funksiyalarında ciddi pozulmalara səbəb olur.
- Xroniki prostatit – kişilərdə sidik ifrazı və pelvik bölgədə uzunmüddətli ağrılar yaradan vəziyyətdir.
Xroniki prostatit
Bu vəziyyət prostat vəzisinin uzunmüddətli iltihabıdır və xüsusilə orta yaşlı kişilər arasında geniş yayılıb.
Ən çox rastlanan simptomlara aşağıdakılar daxildir:
- Sidik zamanı yanma hissi
- Tez-tez sidiyə çıxma
- Aşağı qarın və pelvik nahiyədə davamlı ağrı
Xroniki prostatit adətən bakterial infeksiya və ya autoimmun reaksiyalarla əlaqələndirilir. Müalicədə antibiotiklər, alfa-blokerlər və iltihabəleyhinə dərmanlar istifadə olunur. Uzunmüddətli nəzarət vacibdir.
Xroniki bronxit
Xroniki bronxit, bronxların selikli qişasının iltihabıdır və siqaret çəkmə bu xəstəliyin əsas səbəblərindən biridir.
Əsas simptomlar:
- Uzunmüddətli və davamlı öskürək
- Bəlğəmli ifrazat
- Nəfəs alarkən çətinlik və xırıltı
Müalicə bronx genişləndirici inhalyatorlar və iltihab əleyhinə dərmanlar vasitəsilə aparılır.
Xroniki pankreatit
Mədəaltı vəzin daimi iltihabı ilə müşayiət olunan bu vəziyyət mədə-bağırsaq sistemində ciddi problemlərə səbəb olur.
Simptomlara daxildir:
- Qarında davamlı ağrı
- Qida qəbulundan sonra həzm pozğunluğu
- Çəki itkisi və enerji azlığı
Müalicə ferment əlavələri, ağrıkəsicilər və xüsusi diyet proqramı ilə aparılır.
Xroniki böyrək çatışmazlığı
Böyrəklər qanı lazımi səviyyədə süzmədikdə zəhərli maddələr orqanizmdə yığılır.
Əsas əlamətlər:
- Yorğunluq və zəiflik
- Ayaqlarda şişkinlik
- Yüksək qan təzyiqi
İrəliləmiş mərhələdə dializ və ya böyrək transplantasiyası tələb oluna bilər.
Xroniki ürək çatışmazlığı
Ürəyin bədənin ehtiyac duyduğu miqdarda qanı pompalaya bilməməsi ilə yaranan vəziyyətdir.
Göstəricilərə daxildir:
- Nəfəs darlığı, xüsusilə uzanarkən
- Ayaqlarda şişkinlik
- Sürətli yorğunluq
Müalicə həyat tərzi dəyişiklikləri və ürək dərmanları ilə aparılır.
* Bu səhifənin məzmunu yalnız məlumat məqsədi daşıyır. Diaqnoz və müalicə üçün həkiminizlə məsləhətləşin. Bu səhifənin məzmununa Liv Hospitalda tibbi sağlamlıq xidməti haqqında məlumat daxil deyil .
