Yüksək qan təzyiqi nədir - Yüksək təzyiq zamanı nə etməli
Yüksək qan təzyiqi nədir?
Yüksək qan təzyiqi damarlarda qan təzyiqinin həddindən artıq artmasıdır. Ürək nasos funksiyasını yerinə yetirərkən müəyyən təzyiq altında qanı aortaya atır. Qan təzyiqinin ən yüksək olduğu vaxt onun ürəyi tərk etdiyi vaxtdır. Damarlar incələndikcə qan təzyiqi aşağı düşür. Damarlarda təzyiq arteriyalara nisbətən daha aşağıdır. Bu, qanın bədəndə sağlam şəkildə dövr etməsi üçün lazımdır. Qan təzyiqindən danışarkən, damarlardakı təzyiqdən deyil, damarlardakı təzyiqdən danışırıq. Məlum olduğu kimi, qan damarlarda dövr edir. Qanın funksiyası oksigen, qida və bədən üçün faydalı olan maddələri hüceyrələrə daşımaq, hüceyrələrdə əmələ gələn karbon qazı və tullantıları daşıyıb çıxarmaqdır. Qanın bədəndə rəvan dolaşması üçün müəyyən bir təzyiq lazımdır. Əgər bu təzyiq olmasaydı, qan hərəkət edə bilməz və buna görə də həyat mövcud olmazdı. Yəni təzyiqin sıfır olması insanın bir müddət sonra ölməsi deməkdir. Qan təzyiqi dedikdə bu nəzərdə tutulur.
Yüksək qan təzyiqinin əlamətləri hansılardır?
Yüksək qan təzyiqində görünə biləcək əsas simptomları sadalayaq: baş ağrısı, nəfəs darlığı, ürək döyüntüsü,
Baş ağrısı
Yüksək qan təzyiqinin ən çox görülən simptomu baş ağrısıdır. Adətən boyun nahiyəsindən başlayır və yayılmağa başlayır. Unudulmaması lazım olan məqamlardan biri də baş ağrısına səbəb olan bir çox xəstəliklərin olmasıdır. Bu səbəbdən baş ağrısı olan hər kəsin mütləq Yüksək Qan Təzyiqi olacağına dair bir qayda yoxdur. Heç bir xəstəliyi olmayan insanlarda belə baş ağrıları sadəcə olaraq gündəlik stress və yorğunluqdan yarana bilər.
- Yüksək qan təzyiqində baş ağrısı necə baş verir?
Baş ağrısı yüksək qan təzyiqinin ağırlaşması ilə bağlı deyilsə, beyindən gəlmir. Bu baş ağrısı ənsə və baş dərisinin altındakı əzələ qatının həddindən artıq uzanması ilə əlaqədardır. Bu gərginliyi necə yaratdığının mexanizmi tam başa düşülməyib. Xəstə panikaya düşdükcə gərginlik artır və baş ağrısı daha da şiddətlənir. Qan təzyiqinin aşağı salınması və panik vəziyyətinin düzəldilməsi ilə baş ağrısı yox olur və xəstə özünü daha yaxşı hiss edir. Yüksək qan təzyiqində baş ağrısı adətən gecə deyil, gündüz hiss olunur. Yüksək qan təzyiqi olan xəstələrdə qəfil və şiddətli baş ağrılarından qorxmaq lazımdır. Bu halda ən yaxın səhiyyə müəssisəsinə müraciət edilməlidir.
Nəfəs darlığı
Heç bir ağırlaşma olmayan yüksək təzyiqli xəstələrdə gərginlik zamanı yüngül nəfəs darlığı müşahidə oluna bilər. Məlum olduğu kimi təngnəfəslik bir çox xəstəliyin əlamətləri arasındadır. Yüksək təzyiqdə nəfəs darlığının ən əhəmiyyətli səbəbi xəstələrin artıq çəkisidir. Çəki itirildikdə nəfəs darlığı yaxşılaşır. Bu şəkildən yüksək təzyiqə görə yalnız ürək çatışmazlığında görülən təngnəfəsliyi ayırd etmək lazımdır. Yüksək qan təzyiqi səbəbiylə ürək çatışmazlığının müalicəsi fərqlidir.
Ürək döyüntüsü
Ürək döyüntüsü ürəyin sürətli döyünməsi hissidir. Yüksək qan təzyiqi olan xəstələrdə tez-tez rast gəlinən bir simptomdur. Ən böyük səbəb isə xəstənin təzyiqi ilə bağlı narahatlığı, qorxusu və stressidir. Bu mövzularda təkliflər və müalicə ilə ürək döyüntüsü yaxşılaşdırıla bilər. Ürək döyüntüsünün səbəblərindən biri də ürəyin arabir yanmasıdır. Ekstrasistol adlanan bu vəziyyət sağlam insanlarda, həddindən artıq kofeinli içkilər, yorğunluq və stress zamanı müşahidə edilə bilər. Unudulmamalıdır ki, ekstrasistollar, yəni ürəkdə hiss olunan yanlış atəşlər başqa bir ciddi xəstəliyin əlaməti ola bilər və mütləq müayinə olunmalıdır. Yüksək qan təzyiqi olan xəstələrdə, ürək divarlarında qalınlaşma varsa, səhvlər və ya ekstrasistollar daha çox olur.
Burun qanaması
Burun qanaxması xəstələri ən çox qorxudan əlamətlərdən biridir. Burun qanaması olanda həkimlər dərhal aşağıdakı sözləri deyir və xəstəni daha da narahat edir. "Xoşbəxtlikdən burnunuz qanadı, buna görə də beyin qanamasından sağ çıxdınız." Bu bəyanat həqiqətə uyğun deyil. Xəstəni panikaya salır və qan təzyiqinin daha da yüksəlməsinə səbəb olur. Burundakı damarlar çox nazik və zəifdir və onların ətrafında dəstəkləyici toxuma azdır. Təzyiqdə ən kiçik artımda belə qanaxma ola bilər. Normal qan təzyiqi olan insanlarda da burun qanamalarına rast gəlinir. Belə ki, əgər insan öskürürsə və ya asqırırsa, burnu qana bilər. Qrip infeksiyalarında da burun qanaması müşahidə oluna bilər. Təzyiqdə kiçik bir artım belə bəzi insanların burnunun qanamasına səbəb ola bilər. Tez-tez burun qanaması olan insanların burun damarlarında struktur pozğunluqları ola bilər və onlar qulaq-burun-boğaz mütəxəssisinə müraciət etməlidirlər. Ancaq burada bir məsələni vurğulamaq istərdim: Şiddətli yüksək təzyiqi olan və müalicə görməyən yüksək təzyiqli xəstələrdə burun qanaması çox ağır ola bilər. Bu xəstələri xəstəxanaya yerləşdirməklə müalicə etmək lazım ola bilir. Burun qanaması olan xəstələr aspirin kimi qan durulaşdırıcı dərmanlar qəbul edərlərsə, qanaxmanın şiddəti daha da artır.
Qeyd: Burun qanaması olan yüksək qan təzyiqi xəstələri qan təzyiqini tənzimləməli və onun normal səviyyədə qalmasını təmin etməlidir. Burun qanaması bəzən ciddi yüksək təzyiqin əlaməti ola bilər və lazımi müayinə və müalicə aparılmalıdır.
Gözün ağ hissəsində qan sızmalar
Göz qanaması burun qanamasına bənzəyir. Bu qanaxmanın baş verməsi üçün yüksək təzyiqə sahib olmaq lazım deyil. Damarlarda təzyiqin ən kiçik artması ilə gözün ağ hissəsindəki kapilyar qanaxma ola bilər. Qanama gərginlik, öskürək, asqırma və ya heç bir səbəb olmadan baş verə bilər. Göz qanaması da xəstəni çox narahat edir. Güzgüyə baxanda xarici görünüşündən qorxur və dərhal həkimə müraciət edir. Ancaq bunlar 2-3 həftə içində keçəcək günahsız qanaxmalardır. Qan təzyiqindən əhəmiyyətli dərəcədə göz qanaxması beyinlə göz arasındakı göz dibi dediyimiz torlu qişada qanaxmadır. Onlar mütləq müalicə edilməlidir.
Qeyd: Gözün ağ hissəsində tez-tez qanaxma gizli yüksək qan təzyiqinin əlaməti ola bilər. Bu insanlar yüksək təzyiqi üçün müayinədən keçməlidirlər.
Baş gicəllənməsi ilə müşahidə olunan təzyiq
Yüksək qan təzyiqi baş gicəllənməsinin birbaşa səbəbi deyil. Qan təzyiqi çox dəyişirsə və normadan aşağı düşərsə, başgicəllənmə baş verə bilər. Yuxarıda təsvir olunan simptomlar kimi, başgicəllənmənin bir çox səbəbi var. Ən çox görülən səbəb qulaqlardakı balans orqanı ilə bağlıdır. Yüksək qan təzyiqi olan xəstələr adətən başgicəllənmələrini qan təzyiqi ilə əlaqələndirirlər. Ancaq əksər insanlarda başgicəllənmə yüksək qan təzyiqi ilə əlaqəli deyil. Diqqətli sorğu-sualla onun qulağa aid olub-olmadığını anlamaq olar. Tinnitus, vızıltı və xüsusilə eşitmə itkisi varsa, qulaq-burun-boğaz həkimindən kömək istənilməlidir.
Bununla belə, qulaqda tarazlıq orqan pozğunluqları uzun müddətli yüksək qan təzyiqi və diabet xəstələri arasında yayğındır. Bəzən bu balanssızlığın səbəbi qan təzyiqinin qəfil artması ola bilər. Qan təzyiqi normallaşsa belə, başgicəllənmə davam edə bilər.
Qulaqla əlaqəli başgicəllənmə birdən başlayarsa, qan təzyiqində bir qədər artım baş verə bilər. Bu xəstələrdə təzyiqin artması müvəqqəti və qısamüddətlidir.
Bəzi beyin xəstəlikləri də insanda başgicəllənməyə səbəb ola bilər. Yüksək qan təzyiqi bu xəstəliklərin xəbərçisi ola bilər. Odur ki, başgicəllənmə olan xəstələrin lazım gəldikdə nevropatoloq tərəfindən müayinə olunması yaxşı olardı.
Yüksək qan təzyiqi olan yaşlı xəstələrdə başgicəllənmə və huşunu itirmə hissi varsa, postural hipotenziya, mövqe ilə qan təzyiqinin azalması, şübhələnməli və araşdırılmalıdır.
Bu göstərilən xüsusiyyətlər qan təzyiqi normalarının pozulması hallarında baş verə biləcək, sağlamlığa ziyan vuracaq ciddi nəzarət tələb edən xəstəlikdir. Yuxarıda qeyd olunan göstəricilər təzyiqin yaranması ilə bağlı narahatlıqların bir neçəsidir. Bona Dea Hospitalının peşəkar mütəxəssis həkimləri ilə siz bu xəstəliklə bağlı doğru diaqnozların qoyulması, müalicəsi, davamlı nəzarət, lazımi analizlərin verilməsi və bir çox ehtiyac duyulan ümumi müayinələrin aparılmasını təmin edə bilərsiniz.
* Bu səhifənin məzmunu yalnız məlumat məqsədi daşıyır. Diaqnoz və müalicə üçün həkiminizlə məsləhətləşin. Bu səhifənin məzmununa Liv Hospitalda tibbi sağlamlıq xidməti haqqında məlumat daxil deyil .
